In gesprekken over Afrika komt regelmatig de corruptie ter sprake. En corruptie is er. De Malawiaanse politieagent die mij aanhield omdat ik te snel zou hebben gereden vroeg een behoorlijk bedrag als boete. Hoe veel te hard ik had gereden wist hij niet precies maar wel dat het veel te hard was en dat mij dat daarom een behoorlijk bedrag zou kosten. Er ontspon zich een verhitte discussie waarin ik een betaalbewijs vroeg met daarop de exacte snelheid zodat ik een bewijs had van mijn betaling en de mate van de overtreding. Uiteindelijk betaalde ik hem een klein bedrag, moest per slot van rekening het vliegtuig halen, zonder betalingsbewijs. Hij had in elk geval van mij een aanvulling op zijn slechte salaris gekregen waarna verder geen haan kraaide. En dit zijn nog maar kleine vissen. Als we kijken naar een aantal politieke leiders gaat het om heel veel grotere bedragen die eigenlijk ten bate van het land zouden moeten komen. Dit leidt ertoe dat zo’n politieagent er maar zelf voor zorgt. De grote corruptie dwingt mensen op een veel lager niveau ook corrupt te worden. Afrika-reizigers kunnen wel meer van dit soort verhalen vertellen.

Corruptielijst

Ik moest aan dit voorval denken toen ik in de Volkskrant van 19 november een kop zag van een ingezonden stuk van mensen van Transparency International Nederland: ‘Nederland is corrupter dan we denken’. Nederland zou het goed doen op de Corruption Perception Index (CPI). Daarin kunnen landen een score krijgen tussen 0 en 100. Somalië staat op de laagste plaats met 10 punten en Denemarken op de hoogste plaats met 88 punten. Nederland, zo wordt gesteld, doet het ogenschijnlijk goed. Ogenschijnlijk want er is reden om de noodklok te luiden. In het stuk wordt gesteld dat Nederland overspoeld wordt door ‘incidenten’: corrupte wethouders in Den Haag, een oud-VVD senator die zakelijke belangen niet weet te scheiden, de schikking met ING (€775 miljoen), omkoping bij de exploitatierechten in Nigeria door Shell, klokkenluiders die worden tegengewerkt, enzovoort.

Desondanks staat Nederland in de top tien van de CPI maar daalt van 90 punten in 2000 tot 82 punten nu. En dan hebben we het nog niet eens over de belastingontduiking van multinationals die via Nederland loopt. Als je een andere index gebruikt, de Export Corruption, bekleedt Nederland een matige middenpositie. In het stuk wordt er dan ook voor gepleit voor actie om corruptie, in welke vorm dan ook, tegen te gaan.

Klein bier

Nu is corruptie van alle tijden. Er is een verhaal over een boekbespreker op de radio die bij voorkeur boeken besprak waarin een bankbiljet was gestopt. Hij begon dan met de zinsnede: ‘De opening van het boek was mij al een genoegen’. Of het waar is weet ik niet. Maar het is klein bier vergeleken met het bovenstaande. En laten we vooral als het om corruptie gaat niet doen alsof het bij ons niet voorkomt. Het moet overal bestreden worden.

Peter Lindhoud