In de zomer rapporteerde NOS correspondent Kurt Lindeijer over het rapport van Amnesty International over de massale groepsverkrachtingen in Zuid Soedan. Elke keer gruw ik weer bij deze berichten. Het rapport liegt er niet om. Sinds het uitbreken van de strijd in Juba in december 2013 zijn duizenden Zuid-Soedanezen het slagoffer geworden van seksueel geweld w.o. (groeps-)verkrachting, seksslavernij, seksuele verminking, marteling, castratie of gedwongen naaktheid. De omvang ervan is schokkend wat betreft omvang en gewelddadigheid met voorde komende jaren mensen die fysiek, psychisch en sociaal beschadigd zijn. Het rapport is gebaseerd op getuigenissen van 182 slachtoffers en getuigen, opgenomen tussen oktober 2016 en maart 2017.

Daders

De daders komen van de kant van de regeringstroepen en de gewapende oppositie. De daders worden in het rapport niet bij name genoemd uit angst voor represailles. Hoewel het totale aantal slachtoffers niet bekend is geven de beschikbare cijfers wel een indicatie over de omvang. Tussen december 2013 en december 2016 zouden volgens UNICF 1.130 kinderen hiervan het slachtoffer zijn, de United Nations Mission in South Sudan (UNMISS) meldt 217 slachtoffers en volgens het United Nations Population Fund (UNFPA) zouden in de 4 kampen die ze beheren 72% van de vrouwen zijn verkracht. Mannen melden dat zij genitale martelingen moeten ondergaan of zelfs worden gecastreerd.

Strategie

Deze extreme manier van seksuele marteling passen de strategie om de bevolking te terroriseren, onderwerpen en te vernederen. En hoewel dit alles valt onder het Zuid Soedanese strafrecht kan er niet tegen opgetreden worden omdat het ontbreekt aan capaciteit maar ook door onwil. En hoewel het voor de klagers niet makkelijk is vanwege stigmatisering en schaamte, ook vanwege mogelijke represailles, hebben ze toch de kracht getoond om door middel van het vertellen van hun verhaal de situatie wereldkundig te maken. Naast het feit dat ze bij de verkrachtingen ernstige verminkingen hebben opgelopen is er de onzekerheid of ze al dan niet geïnfecteerd zijn door hiv. Daarbij komt ook nog dat door de situatie velen van gezondheidszorg verstoken zijn, met name in de rurale gebieden. Bovendien is het sociale effect desastreus omdat het leidt tot verdere spanningen in en tussen (etnische) gemeenschappen. Bovendien stimuleert het wraakacties. En Zuid Soedan is niet het enige gebied waarbij seksueel geweld, met alle gevolgen van dien, plaatsvindt. Een even afschrikwekkende strategie vindt plaats in de conflicten in Congo.

Aanslag

Voor verminkte vrouwen daar verricht Dr. Denis Mukengere Mukwege wonderen. Deze gynaecoloog en mensenrechtenactivist behandelt er de slachtoffers van groepsverkrachting en seksueel geweld. Daarbij veroordeelt hij in niet mis te verstane termen het geweld tegen vrouwen. Iets dat hem door de machthebbers en militairen, die hij daarbij niet ontziet, niet in dank wordt afgenomen. Op 25 oktober 2012 werd er zelfs een aanslag op hem en zijn gezin gepleegd. Daarbij kwam zijn lijfwacht (!) om het leven, maar hijzelf wist te ontkomen, samen met zijn gezin. Na zijn terugkeer uit België, waarheen hij was gevlucht, werd hij door rijen mensen verwelkomd. Mensen als Dr. Mukwege zijn voor de vrouwen dus een baken van hoop in de zee van ellende die ze hebben moeten meemaken. Amnesty International geeft deze mensen ook een stem zodat we weten wat er omgaat. We kunnen dan ook niet zeggen dat we er niets van hebben geweten. Maar bovenal, als de overtreders bekend zijn moet het recht in actie komen. Dit soort gewelddaden kunnen en mogen niet onbestraft blijven. Daarnaast moet er hulp komen voor de getraumatiseerde mensen. En dat zal nog een hele klus zijn.

Peter Lindhoud